"चेन्नई" भारतातले चौथ्या क्रमांकाचे मोठे शहर, दक्षिण भारतीय चित्रपटसृष्टीची राजधानी आणि तमिळनाडू राज्याचीदेखील. BMW, Hyundai, Ford, Ashok Leyland, NOKIA आदि कंपन्या असलेले शहर. अश्या एक ना अनेक गोष्टी आहेत या शहराबद्दल सांगाण्यासारख्या पण त्या काय कोणीही सांगेल....
माझा आणि या चेन्नई शहराचा संबंध आला तो नोकरी मुळे. थोडक्यात सांगायचे तर मी 8 महीने accenture च्या चेन्नई ऑफिस मध्ये होतो. या शहरात कंपनी ने रवानगी केल्याचे ऐकूनच धडकी भरली. तशी भारतील IT शहरे म्हणजे बंगळूर, पुणे, हैदराबाद, कोलकाता, मुंबई, थोड फार दिल्ली NCR वगैरे, पण ही सर्व सोडून चेन्नई का? या प्रश्नाचे उत्तर मिळता-मिळवताच जाण्याचं दिवस येऊन ठेपला आणि आयुष्यातला पहिला विमानप्रवास करत चेन्नईला पोचलोसुद्धा.
तसे विमानतळाबाहेर पडल्या-पडल्या झालेले चेन्नई चे प्रथमदर्शन काही फारसे सुखावह नव्हते. अण्णांची ही गर्दी, 'इकडे या, तिकडे घेऊन जातो, स्वस्तात नेतो' म्हणत रिक्शा / टॅक्सी वाल्यांनी लावलेला तगादा आणि तो ही अगम्य अश्या तमीळ-इंग्रजी भाषेत, मराठी तर सोडाच, हिंदीचाही मागमूस नसलेली तमीळ जनता, त्यांचे एकमेकांशी भांडणासारखे वाटणारे संवाद आणि साथीला हवेतील प्रचंड आर्द्रता, उष्णता ... आणि समोर ठाकलेले एक अनोळखी शहर... चेन्नई.
एका टॅक्सीवल्याला पकडले (त्यानेच आम्हाला पकडले म्हणा ना).
सिद्धार्थ : "अण्णा, हॉटेल president, राधाकृष्ण सलै road".
त्यापुढे काही 400 Rs, 200 Rs अशी काही चर्चा आणि मग शेवटी एकमत झाले.
अण्णा : "चेरी चेरी!" ... "सीट, सीट"
मी : "चेरी? हा चेरी-चेरी का करतोए? चेरी हवी का ह्याला?"
सिद्धार्थ : "काय माहीत, मरु दे. आपल्याकडे तशीही नाहीये चेरी".
सिद्धार्थ तमीळ मध्ये संवाद साधून काम झाल्याच्या आनंदात होता. वास्तविक त्या वाक्यात "अण्णा" सोडून एकही तमीळ शब्दा नव्हता आणि सलै म्हणजे 'तमीळ रास्ता' हे आम्हाला तेव्हा माहीत नव्हते, ते त्याने पत्ता लिहीलेल्या कागदावरचे फक्त वाचून दाखविले होते. थोड्याच वेळात पुढे झालेल्या हिंदी-इंग्रजी-तमीळ मिश्रित अश्या अनाकलनीय संवादातून एवढे कळाले की "चेरी" म्हणजे "OK किंवा हो". प्रत्येक होकारार्थी वाक्याचा होकार हा टॅक्सीवाला "चेरी" मागून द्यायचा. त्यावरून हा आम्ही लढवलेला तर्क जो नंतर बरोबर निघाला.
त्या क्षणी वाटलं, अरे बापरे, हे कुठे आलो आपण? यापेक्षा आपलं पुणे किती मस्त होतं. मी आणि सिद्धार्थ एकमेकांशी काहीच बोलण्याच्या मनस्थिती मध्ये नव्हतो. कदाचित दोघेही ह्याच विचारात होतो की इथे राहायचे? किती दिवस? इथे कुठे? ह्या कोणत्याच प्रश्नांची उत्तरे तेव्हा नव्हती, दोघेही खिडकीतून बाहेर बघत होतो. मोठाले शहर, आपल्या पुण्यापेक्षा तर कितीतरी मोठे. अवाढव्य विस्तार जाणवत होता. प्रचंड रस्ते, रहदारी, ऊंची कार, टॅक्सी, बाजूला अखंड रस्ता आणि पूल यांच्याशी शिवणपाणीचा खेळ खेळणारा मेट्रोचा ट्रॅक. Infrastrucure म्हणाल तर अफलातून. कोणत्याही पुणेकरला ते भारीच वाटेल असे. एखाद्या भारतीय राज्याची राजधानी शोभावी असे शहर.
लगेच दुसर्‍या दिवशी दिनक्रम सुरू झाला. पंचतारांकित हॉटेल मध्ये induction, जेवण, desserts, थोडक्यात बड्या कंपनीचे बडे नखरे. दोन दिवस भारी मजेत गेले. मग सुरू झाले ते training, पाठोपाठ परीक्षा. आमच्या कॉलेजचा मास्तर म्हणायचा, "there is no free lunch in this world!" खरेच. एवढे चांगले शिक्षण घेऊन आल्यावरसुद्धा ह्या कंपन्या तेच परत शिकवणार आणि वर परीक्षा सुद्धा घेणार. चलायचेच! पण तरी, आपल्याला जे आधीपासून येतय तेच परत शिकण्याचे पैसे मिळतायत, ही कल्पना सकारात्मता देऊन गेली.
एक दिवस भन्नाट अनुभव आला. मी आणि सिद्धार्थ जेवायला जवळच गेलो होतो. सिद्धार्थला पायाला लागल्याने तो धड चालू शकत नव्हता. जेवण झाल्यावर बाहेर आलो तर पावसाला कोणीतरी पैसा दाखवून पडायला भाग पाडलेले होते. म्हणून रिक्षा पकडून जाऊ असा विचार करून एका अण्णाला पटवले. अण्णा दारूने ठार नशेत वाटत होता. थोडे पुढे गेल्यावरच हॉटेल आले. अण्णाला सांगितलं की थांब, पण हा बेवडा थांबायलाच तयार नाही. हिंदी, इंग्रजी काय, अगदी मराठी मध्ये सुद्धा ओरडून झाले पण काही फरक पडेना (तमीळ मध्ये ह्याला कसे ओरडावे हे आम्हांस ठाऊक नव्हते). पाठीवर दणके दिले तरी अण्णा चाललेच आहेत पुढे. शेवटी मी आणि सिद्धार्थ ने ठरवले की आता उडी मारायची. अण्णा रिक्षा रस्त्याच्या मध्यभागावरून चालवत होते. मी उडी मारली आणि एक क्षण माझ्या काळजाचा ठोका चुकला. सिद्धार्थ आतच होता आणि तो उडी मारणार तेवढ्यात रिक्षाच्या बाजूने भरधाव वेगाने बस गेली. मला काही कळेना. मी बाजूला येऊन थांबलो. तेवढ्यात साहेबांनी हाक मारली, सिद्धार्थ माझ्या पुढे पळत होता आणि एव्हाना तो रिक्षावालाही आमच्या मागे लागला होता. कमालच केली! गिऱ्हाईक पळून गेलं आणि आता पैसे मिळणार नाहीत हे कळल्यावर उतरली अण्णाची दारू.
मजल-दरमजल करीत 2 महिन्यांचे training संपले आणि मॅनेजरची परवानगी काढून आम्ही परत सुट्टीला पुण्यात हजर. आणि मग पुढे ती हजेरी दरमहा लागू लागली. पुण्यात जास्तीत-जास्त वेळ काढायचा, चेन्नई किंवा प्रवासात नाही म्हणून कायम विमानप्रवासच केला. मजेची गोष्ट म्हणजे कोणत्याच प्रवासाची सुट्टी accenture च्या timesheet मध्ये भरली नाही आणि एकतर त्यात त्यांनाही काही वावगे वाटले नाही अथवा त्यांना कधी फरकही पडला नाही किंवा त्यांना ते कधी कळालेच नाही.
चेन्नईमध्ये आमचे एक अतिशय लाडके असे restaurant होते. "Farm house" नावाचे. तिथे जयचा रस्ता सुरेख होता, restaurant चा ambience खूपच सुंदर होता आणि महत्त्वाचे म्हणजे चेन्नई सारख्या शहरात पंजाबी खूप छान मिळणारे आम्हाला मिळालेले एकमेव ठिकाण. आम्ही आमच्यातले सगळ्यांचे वाढदिवस तिकडेच साजरे करायचो. शनिवार-रविवारी कंटाळा आला की ECR रस्त्यावर लांब फिरून यायचो, मरीना बीच, बेसंट नगर बीच, chennai citi center mall, multiplexes, mayajal, बरेच फिरलो. काही ठरावीक delicacies ही आम्ही शोधून काढल्या होत्या. Saravana Bhuvan ची थाळी, मुरूगन इडली शॉप चे पोंगल, अगस्ति नावाच्या restaurant मधील चिकन तंदूरी, नल्ला चे चिकन lolipop, punnusamy ची बिर्याणी यावर प्रत्येक वेळी गेलो की ताव मारायचो. चेन्नईहून पॉन्डीचेरीला पण जाऊन आलो. एकंदरीत, खूप धमाल केली.
पुण्याचे सुख तर नाही ना, मग चेन्नई मध्ये जे आहे त्यात का enjoy नाही करायचे? तसं हे उमगायला बराच काळ गेला, पण ती एक भविष्यासाठी शिकवण होती. जे नाहीये त्यापाई रडण्यापेक्षा जे आहे त्याचा आनंद घ्यावा आणि आज मी इथे अमेरिकेत त्याच विचारला धरून मजेत आहे. आयुष्यात प्रथमच घरच्यांपासून लांब राहायची वेळ आली होती. त्यात चेन्नई या शहराने मला बाहेरील जगाची जाणीव करून दिली. आपल्या स्वतःच्या हिंमतीवर बाहेर कसे राहावे, लोकांना कसे ओळखावे, आपली आर्थिक घडी काशी सांभाळावी, कोणावर किती विश्वास ठेवावा, हे सर्व काही शिकवून गेलं हे शहर. काही चांगल्या, काही मजेच्या, काही वाईट अश्या सर्वच अनुभवांने समृद्ध असा माझा वास्तव होता. आजही आठवण आली की एकदा परत जावेसे वाटते.
नकळत आपण खूप काही शिकत असतो आणि आपण ते शिकलो आहे याची प्रचिती आपल्याला नंतर कधीतरी काही प्रसंग देऊन जातात आणि मग आपण कधीतरी विचारात पडतो, की 'हे मी असं वागलो ते कश्याने? कदाचित आयुष्यातल्या ह्या एका अनुभवामुळे किंवा ह्या एका घडलेल्या प्रसंगामुळे'. ते जेव्हा घडले तेव्हा ते सुखद नसतीलही, पण ते आज खूप काही देऊन गेले ... तसच चेन्नई हे शहर मला खूप काही देऊन, खूप काही शिकवून गेले.
